Thực hiện Kế hoạch của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Kế hoạch của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (dự thảo Nghị quyết), Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp trên địa bàn đã tích cực triển khai đôn đốc, phối hợp với cơ quan liên quan thực hiện nhiệm vụ theo đúng tiến độ đề ra, việc lấy ý kiến, được tiến hành từ 6/5/2025 đến ngày 30/5/2025, đạt được kết quả thiết thực.

Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh ban hành các văn bản triển khai, thực hiện như: Kế hoạch số 67/KH-MTTQ-BTT ngày 08/5/2025 về tổ chức tuyên truyền, lấy ý kiến trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Cao Bằng đối với dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Hiến pháp; Công văn số 541/MTTQ-BTT ngày 08/5/2025 hướng dẫn tổng hợp và xây dựng báo cáo kết quả lấy ý kiến theo đúng yêu cầu của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; Kế hoạch số 69/KH-MTTQ-BTT ngày 12/5/2025 về tổ chức Hội nghị lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; Công văn số 559/MTTQ-BTT ngày 19/5/2025 v/v tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia đóng góp ý kiến Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 2013. Tổ chức hội nghị cấp tỉnh lấy ý kiến chính thức từ đại diện lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức thành viên Mặt trận, các Hội đồng tư vấn, chuyên gia, luật gia, nhân sĩ, trí thức và đại diện các dân tộc, tôn giáo trên địa bàn tỉnh. Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện, xã đã xây dựng Kế hoạch lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, thực hiện lấy ý kiến bằng nhiều hình thức phù hợp với điều kiện của địa phương như: Tổ chức hội nghị, hội thảo lấy ý kiến cán bộ công chức, Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam; lồng ghép hội nghị sinh hoạt Ban công tác Mặt trận; phối hợp với Công an xã hướng dẫn nhân dân góp ý thông qua ứng dung VNelD…

Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp đã tích cực phối hợp với các tổ chức thành viên, tổ chức quán triệt, tuyên truyền cho cán bộ, công chức cơ quan, cán bộ Mặt trận, đoàn viên, hội viên, nhân dân trên địa bàn… hoạt động tuyên truyền với các hình thức như: Mở chuyên mục tiếp nhận ý kiến góp ý của Nhân dân và đăng tải công khai dự thảo Nghị quyết, bản thuyết minh, bản so sánh nội dung sửa đổi trên Trang TTĐT của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh và Fanpage chính thức của cơ quan, đồng thời hướng dẫn MTTQ Việt Nam các huyện, thành phố và tổ chức thành viên thực hiện đăng tải, chia sẻ tài liệu trong hệ thống để bảo đảm thông tin đến được với các đối tượng tham gia góp ý.

Ngày 16/5/2025, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh chủ trì tổ chức 01 hội nghị lấy ý kiến với sự tham dự của đại diện Lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy, Thường trực HĐND, Sở Tư pháp, Sở Nội vụ, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức thành viên của Mặt trận, các Hội đồng tư vấn, chuyên gia các lĩnh vực… Ủy ban MTTQ cấp huyện, xã, Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư đã phối hợp tổ chức được 452 hội nghị, tọa đàm, lồng ghép với hội nghị sinh hoạt Ban công tác Mặt trận để đóng góp ý kiến đối với dự thảo Nghị quyết. Kết thúc việc lấy ý kiến đã nhận được 316 ý kiến góp ý cơ quan, tổ chức, MTTQ địa phương, trong đó có 226 ý kiến của cơ quan, tổ chức, MTTQ địa phương, 90 ý kiến của cá nhân.

Đại biểu góp ý đối với dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp 2013.

Nhìn chung cán bộ, nhân dân trên địa bàn đồng tình ủng hộ chủ trương sửa đổi Hiến pháp của Đảng, các ý kiến góp ý đều nhất trí cao đối với các nội dung dự thảo Nghị quyết. Việc sửa đổi Hiến pháp là cần thiết tạo cơ sở pháp lý cho việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Bên cạnh sự đồng tình với dự thảo Nghị quyết, nội dung góp ý đề nghị Quốc hội nghiên cứu, sửa đổi tập trung quan tâm vào 4 nhóm nội dung:

Một là, nội dung quy định sửa đổi, bổ sung Điều 9 và Điều 10 Hiến pháp năm 2013 khi thực hiện chủ trương sắp xếp các tổ chức chính trị - xã hội về trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam:

Khoản 1 Điều 9 nội dung còn lặp lại dàn trải, thiếu cô đọng, giảm tính hiến định vốn đòi hỏi sự khái quát, súc tích và ổn định lâu dài. Đề nghị cơ quan soạn thảo chỉnh sửa kỹ thuật, ngắn gọn, tập trung nêu rõ vai trò chính trị - pháp lý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị và chức năng giám sát, phản biện xã hội thay vì liệt kê quá nhiều nội dung như một đạo luật chi tiết.

Khoản 2 Điều 9 việc sử dụng cụm từ “trực thuộc” là chưa thực sự phù hợp vì cụm từ này thể hiện mối quan hệ hành chính mang tính cấp dưới - cấp trên, trong khi (cũng tại khoản 2 Điều 9) quy định các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và “hoạt động thống nhất trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”; cùng với các tổ chức thành viên khác của Mặt trận hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động dưới sự chủ trì của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu thay thế bằng các cụm từ chính xác hơn để thể hiện đúng về tính chất mối quan hệ trên để phù hợp hơn với tính tự nguyện, độc lập tương đối của các tổ chức chính trị - xã hội, đồng thời vẫn bảo đảm vai trò chủ trì tập hợp, hiệp thương, phối hợp hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Hai là, quy định về đơn vị hành chính tại nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 1, Điều 110 Hiến pháp năm 2013, quy định “các đơn vị hành chính dưới tỉnh” quy định này mang tính khái quát cao, hiện tại đang sắp xếp bộ máy đơn vị hành chính theo mô hình 2 cấp, nên quy định khái quát hay cụ thể về đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cơ quan soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu, lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học.

Một số ý kiến đề nghị Hiến pháp cần quy định, thống nhất về khái niệm cấp “dưới tỉnh” gồm những đơn vị nào, việc quy định rõ trong Hiến pháp với vai trò là đạo luật gốc, có hiệu lực pháp lý cao nhất sẽ góp phần bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ và tính hợp hiến trong quá trình sửa đổi, ban hành các Luật chuyên ngành như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản quy định có liên quan.

Ba là, dự thảo Nghị quyết bỏ quy định “lấy ý kiến nhân dân” trong việc xác định các loại đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính. Đối với nội dung này, đa số các ý kiến góp ý việc lấy ý kiến nhân dân trong trường hợp này là cần thiết, thực tiễn triển khai quy định này được thực hiện rất tốt, nhằm bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân, đồng thời tạo sự đồng thuận xã hội cho các quyết định quan trọng, có tác động trực tiếp đến đời sống Nhân dân địa phương, đề nghị giữ nguyên tại khoản 2 Điều 110 Hiến pháp hiện hành.

Bốn là, dự thảo Nghị quyết bỏ quy định việc chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân đối với “Chánh án Toà án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân”. Đối với nội dung này, các ý kiến đề nghị Quốc hội cân nhắc giữ nguyên quy định về quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân đối với Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tại khoản 2 Điều 115 Hiến pháp vì đây là một cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước. Mặc dù tại địa phương thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương không còn duy trì Tòa án nhân dân cấp huyện, Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện, nhưng trên thực tế vẫn có Tòa án nhân dân khu vực, Viện kiểm sát nhân dân khu vực đang thực hiện chức năng xét xử, kiểm sát và giải quyết các vụ việc có liên quan trực tiếp đến người dân trên địa bàn. Vì vậy, đại biểu Hội đồng nhân dân với tư cách là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của cử tri địa phương vẫn cần có quyền chất vấn đối với các cơ quan tư pháp này, nhằm bảo đảm cơ chế giám sát quyền lực, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân, đồng thời thể hiện tính thống nhất và liên thông trong hệ thống giám sát của cơ quan dân cử.

Các ý kiến, nội dung góp ý đã được Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh tổng hợp, báo cáo cơ quan soạn thảo nghiên cứu theo kế hoạch.

Hoàng Quang Chuẩn

Phó trưởng Ban Dân chủ - Pháp luật