|
UỶ BAN TRUNG ƯƠNG CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
(DỰ THẢO) Hà Nội, ngày 18 tháng 8 năm 2014
PHÁT HUY SỨC MẠNH ĐẠI ĐOÀN KẾT TOÀN DÂN TỘC,
GIỮ VỮNG HÒA BÌNH, CHỦ QUYỀN QUỐC GIA, XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC GIÀU MẠNH, DÂN CHỦ, CÔNG BẰNG, VĂN MINH VÀ HẠNH PHÚC
(Báo cáo của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam khóa VII tại Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2014 - 2019)
Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VIII diễn ra trong bối cảnh 5 năm qua công cuộc đổi mới của đất nước tiếp tục giành được những thành tựu to lớn. Việt Nam đã trở thành nước có thu nhập trung bình của thế giới. Toàn Đảng và toàn dân phấn đấu thực hiện mục tiêu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. 5 năm qua, kinh tế thế giới chưa ra khỏi khủng hoảng, biến động chính trị - xã hội, xung đột vũ trang diễn ra ở nhiều nơi, tác động không nhỏ đến phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Gần đây, chủ quyền quốc gia bị xâm phạm, đất nước ta phải đối mặt với thách thức gay gắt, có mặt nghiêm trọng. Đại hội lần này có nhiệm vụ đánh giá đúng mức tình hình, kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ VII Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, rút ra những bài học thực tiễn sâu sắc, dũng cảm, kiên cường vượt qua thách thức. Trên tinh thần đó, Đại hội nêu cao quyết tâm: Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, tự lực, tự cường, trí tuệ, sáng tạo vượt qua khó khăn, thách thức, giữ vững hòa bình, chủ quyền quốc gia, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Phần thứ nhất
TÌNH HÌNH KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT TOÀN DÂN TỘC
VÀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG
CỦA MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM NHIỆM KỲ 2009 - 2014
I. TÌNH HÌNH KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT TOÀN DÂN TỘC VÀ CÁC TẦNG LỚP NHÂN DÂN
Đại đoàn kết toàn dân tộc là truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và nhân dân ta, được lưu truyền qua các thế hệ người Việt Nam. Tinh thần yêu nước, nhân nghĩa, khoan dung, tương thân tương ái tiếp tục được phát huy trong thời gian qua, góp phần tạo nên sự đoàn kết, gắn bó chặt chẽ các thành viên trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Những quan điểm, chủ trương về đại đoàn kết dân tộc, về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục được nâng tầm nhận thức trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung phát triển năm 2011), được Hiến pháp và pháp luật khẳng định. Những kết quả đạt được trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa[1] đã góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và sự nghiệp đổi mới đất nước.
Hệ thống Mặt trận và các tổ chức thành viên đã triển khai nhiều cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước có ý nghĩa thiết thực, được các tầng lớp nhân dân hưởng ứng, tham gia với tinh thần hăng hái và sáng tạo, đóng góp có hiệu quả vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, đảm bảo an sinh xã hội... Trước việc chủ quyền quốc gia bị xâm phạm, các tầng lớp nhân dân trong nước và bà con người Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài đã thể hiện tinh thần yêu nước sâu sắc, ý chí quyết tâm đấu tranh bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
Trong thành quả chung của đất nước và xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc có sự đóng góp to lớn của các giai cấp, các tầng lớp nhân dân.
Giai cấp công nhân Việt Nam ngày càng phát triển với 11 triệu người, chiếm hơn 26% lực lượng lao động xã hội, có mặt trong tất cả các thành phần kinh tế, giữ vai trò nòng cốt tiếp thu và làm chủ khoa học, công nghệ tiên tiến, góp phần quan trọng vào việc hình thành các ngành công nghiệp hiện đại và sự tăng trưởng của nền kinh tế. Công nhân mong muốn có việc làm ổn định, nhà ở, đời sống văn hóa và điều kiện học hành cho con em tốt hơn, nhất là trong các khu công nghiệp, khu chế xuất.
Giai cấp nông dân Việt Nam với gần 20 triệu người, chiếm hơn 47% lực lượng lao động xã hội, có truyền thống cần cù, sáng tạo, vượt khó; tích cực ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần, góp phần xây dựng nông thôn mới. Trong lúc kinh tế khó khăn, nông dân, nông nghiệp đã góp phần quan trọng ổn định đời sống xã hội, hỗ trợ đắc lực cho công nghiệp, dịch vụ phát triển. Nông dân còn băn khoăn về đời sống thu nhập thấp, chính sách hỗ trợ sản xuất kinh doanh còn hạn chế, tiêu thụ sản phẩm không ổn định; việc làm, đào tạo nghề, đặc biệt là ở miền núi, vùng sâu còn nhiều khó khăn.
Đội ngũ trí thức những năm qua phát triển nhanh, với 4,9 triệu người, chiếm gần 12% lực lượng lao động xã hội, đi đầu trong các hoạt động khoa học và công nghệ, văn hóa, xã hội, giáo dục và đào tạo, phát triển kinh tế tri thức, tạo ra nhiều công trình, sản phẩm khoa học có giá trị cao, góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Đội ngũ trí thức mong muốn được phát huy hết khả năng sáng tạo của mình cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Đội ngũ công chức, viên chức cả nước có hơn 2,4 triệu người, chiếm 5,6% lực lượng lao động xã hội, đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, khắc phục khó khăn, phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ, góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý nhà nước, đáp ứng nhu cầu chăm sóc y tế, giáo dục đào tạo và văn hóa của nhân dân. Tăng lương để trang trải các nhu cầu cơ bản của cuộc sống và có chương trình về nhà ở là mong mỏi của đa số công chức, viên chức.
Thanh niên Việt Nam với hơn 26 triệu người, chiếm 29% dân số cả nước, là lực lượng đông đảo, có tiềm năng to lớn, đã phát huy vai trò năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, tiếp cận nhanh với những tri thức của thời đại, có ý thức phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn trật tự an toàn xã hội. Thanh niên còn nhiều khó khăn trong tìm việc làm, nhà ở, thiếu điều kiện vui chơi, giải trí, mong muốn được phát huy hơn nữa tài năng. Một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, hoài bão, thiếu rèn luyện về đạo đức, lối sống, ý thức tuân thủ pháp luật.
Phụ nữ Việt Nam với hơn 45 triệu người, chiếm hơn 50% dân số và hơn 47% lực lượng lao động xã hội, đã phát huy truyền thống “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”, đề cao tự trọng, tự tin, nỗ lực trong học tập, lao động, khắc phục khó khăn, xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc. Phụ nữ luôn quan tâm tới bình đẳng giới, bảo vệ bà mẹ và trẻ em, giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập.
Cựu chiến binh Việt Nam với hơn 2,7 triệu hội viên, tiếp tục phát huy truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ”, nêu cao tinh thần đoàn kết, tích cực đấu tranh phòng, chống tham nhũng, giữ gìn an ninh trật tự, giúp nhau làm kinh tế, cải thiện đời sống, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh; cùng với cựu thanh niên xung phong luôn nêu gương sáng cho thế hệ trẻ. Vấn đề quan tâm hiện nay là cần tiếp tục giải quyết đúng đắn, công bằng chế độ, chính sách cho người có công với cách mạng.
Các lực lượng vũ trang nhân dân tiếp tục phát huy truyền thống trung thành với Tổ quốc, nhân dân, với Đảng và chế độ, là lực lượng nòng cốt xây dựng nền quốc phòng toàn dân, giữ vững thế trận an ninh nhân dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia và sự toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.
Đội ngũ doanh nhân Việt Nam có khoảng 2 triệu người, hoạt động trong hơn 346.000 doanh nghiệp giữ vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế, tạo việc làm, góp phần xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Doanh nhân mong muốn môi trường đầu tư và kinh doanh được cải thiện hơn, có chính sách khuyến khích phát triển doanh nghiệp và sản phẩm, dịch vụ mới, loại trừ tiêu cực trong thực thi chính sách phát triển kinh tế. Một bộ phận doanh nghiệp sản xuất hàng giả, hàng kém chất lượng, nhập khẩu trái phép, không đóng thuế và bảo hiểm xã hội, gây ô nhiễm môi trường...
Người cao tuổi Việt Nam với hơn 12 triệu người, chiếm hơn 13% dân số cả nước, ngày càng có vị trí, vai trò quan trọng trong gia đình và xã hội, luôn nêu cao tinh thần “tuổi cao - gương sáng”, làm trụ cột về đời sống tinh thần, giáo dục, động viên con cháu hăng hái lao động, học tập, chấp hành pháp luật, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng nếp sống văn minh. Người cao tuổi mong muốn được quan tâm chăm sóc tốt hơn, phát huy uy tín và kinh nghiệm trong cuộc sống.
Đồng bào các dân tộc thiểu số với gần 14 triệu người, chiếm 14% dân số cả nước, ngày càng có nhiều đóng góp trong sự nghiệp phát triển kinh tế, giữ gìn, phát huy bản sắc và sự đa dạng văn hóa của các dân tộc, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đời sống vật chất, tinh thần của đồng bàongày càng được cải thiện trên cơ sở thực hiện chính sách của Đảng, Nhà nước và nỗ lực, sáng tạo của đồng bào các dân tộc. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo trong các dân tộc thiểu số còn khá cao, nhất là ở Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam bộ[2].
Đồng bào tín đồ các tôn giáo khoảng 24 triệu người, chiếm gần 27% dân số cả nước, tiếp tục phát huy truyền thống gắn bó, đồng hành cùng dân tộc, “sống tốt đời đẹp đạo”, tham gia các phong trào thi đua yêu nước, nỗ lực trong sản xuất, kinh doanh, hoạt động nhân đạo, từ thiện, phát huy những giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp của các tôn giáo, đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới đất nước. Tuy nhiên, vẫn còn hiện tượng kẻ xấu lợi dụng tôn giáo, tín ngưỡng, vi phạm pháp luật, gây mất trật tự, ổn định xã hội.
Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài với hơn 4,5 triệu người sống và làm việc ở 103quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, là bộ phận không thể tách rời của dân tộc Việt Nam, có nhiều nỗ lực trong học tập, lao động, chấp hành pháp luật nước sở tại, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, nêu cao tinh thần đoàn kết gắn bó với quê hương, đất nước, tích cực đóng góp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc[3]; làm cầu nối thúc đẩy quá trình hội nhập, tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Việt Nam với các nước trên thế giới. Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài mong muốn được quan tâm, giúp đỡ nhiều hơn để gìn giữ, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, nhất là tiếng nói và chữ viết cho thế hệ trẻ, phát huy hơn nữa khả năng đóng góp của đội ngũ trí thức cho phát triển đất nước.
Các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, hội quần chúng, nhiều thành phần xã hội như nhà giáo, thầy thuốc, hộ công thương cá thể, nhân viên thương mại dịch vụ, hộ sản xuất kinh doanh, lao động thời vụ, lao động tự do… hình thành và phát triển đa đạng, có nhiều đóng góp trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trước những nhu cầu phong phú và lợi ích thiết thực của các tầng lớp nhân dân, Mặt trận Tổ quốc cùng Nhà nước và xã hội từng bước tạo điều kiện phát huy, đáp ứng những nguyện vọng chính đáng, tăng cường đồng thuận xã hội, thu hẹp những diễn biến phân tâm, cùng nhau đoàn kết, khắc phục khó khăn, ổn định và phát triển.
Bên cạnh những thành tựu phát triển đất nước trong thời gian qua nhân dân còn nhiều băn khoăn, bức xúc trước những yếu kém, tiêu cực kéo dài, như: tình trạng tham nhũng, suy thoái đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên; đạo đức xã hội xuống cấp; tệ nạn xã hội gia tăng; ô nhiễm môi trường ở nhiều nơi trầm trọng; an toàn thực phẩm chưa đảm bảo; tai nạn giao thông còn nghiêm trọng; bất cập trong quản lý và đảm bảo chất lượng giáo dục, dịch vụ y tế; chưa ngăn chặn được tình trạng sản xuất, tiêu thụ hàng hóa kém chất lượng và độc hại, nhập lậu quy mô lớn; gian dối trong thi công nhiều công trình giao thông, xây dựng, công nghiệp…
Năm năm qua, các thế lực thù địch tiếp tục gia tăng hoạt động chống phá cách mạng, xuyên tạc lịch sử, thành tựu công cuộc đổi mới đất nước, gây mất ổn định, chia rẽ các dân tộc, các tầng lớp nhân dân. Việc chủ quyền quốc gia trên biển Đông bị xâm phạm nghiêm trọng trong thời gian gần đây khiến nhân dân rất bất bình và quyết tâm đấu tranh để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ.
II. KẾT QUẢ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG CỦA MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM NHIỆM KỲ 2009 - 2014
1. Vận động, tập hợp, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc
Công tác vận động, tập hợp, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy quyền làm chủ của nhân dân của Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã góp phần nâng cao đồng thuận trong nhân dân, giữ vững ổn định tình hình đất nước trong bối cảnh thế giới và khu vực có nhiều biến động bất lợi. Các nội dung và phương thức vận động, tập hợp được đổi mới và đa dạng hơn mang lại kết quả thiết thực trong xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh, đối ngoại, về đại đoàn kết toàn dân tộc, vai trò, nhiệm vụ của Mặt trận được kịp thời truyền tải đến các tầng lớp nhân dân thông qua truyền thông của Đảng, Nhà nước, công tác thông tin, tuyên truyền của Mặt trận và các tổ chức thành viên. Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã đổi mới về nội dung, phương thức tuyên truyền, từng bước phối hợp thống nhất để tuyên truyền, vận động có hiệu quả theo trọng tâm, chủ đề chung như: Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), việc lấy ý kiến nhân dân góp ý vào dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, Luật đất đai (sửa đổi), Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIII, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp (nhiệm kỳ 2011-2016), kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam; tuyên truyền về bảo vệ chủ quyền quốc gia... Các hoạt động tuyên truyền đã góp phần cung cấp thông tin mọi mặt đời sống xã hội đến với các tầng lớp nhân dân, nâng cao ý thức chăm lo xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo sự đồng thuận trong thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh của đất nước.
Các tầng lớp nhân dân, đoàn viên, hội viên đã hăng hái, tích cực hưởng ứng học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh thông qua việc triển khai sâu rộng, thường xuyên của Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên với nội dung ngày càng thiết thực, gắn với từng cơ quan, đơn vị, địa bàn dân cư, góp phần đề cao giá trị đạo đức trong xã hội, tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên, tăng cường gắn bó, đoàn kết giữa Đảng, chính quyền,Mặt trận và nhân dân, củng cố sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã cụ thể hóa các tiêu chí học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh thành các nội dung trong các phong trào, cuộc vận động; xây dựng cụ thể các tiêu chí học tập và hành động trong từng đối tượng đoàn viên, hội viên gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, tạo sự lan toả của việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong các tầng lớp nhân dân.
Với sự hướng dẫn và tổ chức của Mặt trận và các tổ chức thành viên, đông đảo các tầng lớp nhân dân đã hăng hái hưởng ứng, đoàn kết tham gia các phong trào thi đua yêu nước và các cuộc vân động với hình thức ngày càng đa dạng, đáp ứng nhu cầu đoàn kết giúp nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền, tự quản giữ gìn an ninh trật tự và bảo vệ môi trường, đền ơn đáp nghĩa, cứu giúp những người gặp khó khăn, hoạn nạn, tăng cường sự sẻ chia và cộng đồng trách nhiệm, gắn kết các tầng lớp nhân dân ở từng địa bàn dân cư.
Thông qua các hoạt động của Mặt trận và các tổ chức thành viên thời gian qua đã hình thành nên mặt trận tập hợp, đoàn kết rộng rãi các tổ chức, lực lượng xã hội. Nhiều tổ chức hội đoàn mới được thành lập, kết nạp được nhiều đoàn viên, hội viên, làm cho tổ chức của Mặt trận và các tổ chức nhân dân không ngừng lớn mạnh. Qua đó, Mặt trận và các tổ chức thành viên có điều kiện tiếp cận các đối tượng xã hội khác nhau, xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Người tiêu biểu trong các tầng lớp nhân dân, trong đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào tôn giáo ngày càng hiểu rõ các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, gương mẫu, động viên nhân dân phát huy nội lực từ trong các cộng đồng, cải thiện cuộc sống vật chất và tinh thần, ngày càng gắn bó trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đặc biệt, bản sắc văn hóa của các dân tộc, trong các tôn giáo được gìn giữ, tinh thần tự lực, tự cường được phát huy. Uỷ ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã chủ động, tích cực đề xuất với Đảng, Nhà nước xây dựng, bổ sung các cơ chế, chính sách đảm bảo chăm lo lợi ích cho đồng bào các dân tộc, tôn giáo[4]; tiếp xúc, động viên, biểu dương, khen thưởng; lắng nghe và kịp thời phối hợp giải quyết nhiều đề xuất, nguyện vọng chính đáng của bà con đồng bào dân tộc, tôn giáo; vận động thực hiện “tôn trọng, bình đẳng, đoàn kết, tương trợ, giúp nhau cùng phát triển” trong đồng bào các dân tộc và đường hướng “sống tốt đời, đẹp đạo” trong đồng bào các tôn giáo.
Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã thường xuyên gặp gỡ, thăm hỏi, lắng nghe và chủ động đề xuất với Đảng, Nhà nước hoàn thiện chính sách đối với người Việt Nam ở nước ngoài, nhất là chính sách hỗ trợ cho bà con về pháp lý, tạo điều kiện để bà con đầu tư kinh doanh thuận lợi. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã ban hành Chương trình hành động tuyên truyền, vận động, tập hợp, đoàn kết người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới; hỗ trợ, phát huy vai trò của các hội đoàn trong xây dựng cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đoàn kết, gắn bó, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, hướng về xây dựng quê hương, đất nước. Ở nhiều địa phương, Ủy ban Mặt trận và các tổ chức thành viên đã phối hợp thành lập và hỗ trợ hoạt động các tổ chức Hội hữu nghị, Hội liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài, Hội thân nhân kiều bào[5]. Chương trình “Xuân quê hương” nhân dịp Tết cổ truyền của dân tộc, các hoạt động đón kiều bào tiêu biểu về dự Lễ giỗ Tổ Hùng Vương, dự Quốc khánh 2/9, Trại hè Việt Nam, các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, tri ân các anh hùng liệt sỹ đã được Ủy ban nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên phối hợp tổ chức, góp phần khơi dậy trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tinh thần đoàn kết dân tộc, hướng về cội nguồn, tích cực tham gia xây dựng và quyết tâm bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc ở khu dân cư vào dịp kỷ niệm Ngày thành lập Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam hằng năm (18 tháng 11) được Ủy ban Mặt trận các cấp phối hợp với chính quyền tổ chức nền nếp. Việc tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp gắn với các hoạt động biểu dương các gia đình văn hóa tiêu biểu, trao tặng nhà đại đoàn kết, tổ chức bữa cơm đại đoàn kết, vận động xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh trong dịp diễn ra Ngày hội đã động viên nhân dân phát huy truyền thống quê hương, dòng họ, là biểu hiện sinh động của lòng dân, gắn bó tình làng, nghĩa xóm.
2. Động viên các tầng lớp nhân dân tham gia các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, ổn định và nâng cao đời sống của nhân dân
Các phong trào thi đua, các cuộc vận động do Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên phát động, triển khai đã có bước phát triển mới, hướng về khu dân cư với nhiều cách làm sáng tạo; xây dựng được các mô hình thực tiễn, hiệu quả, ngày càng đi vào chiều sâu; huy động tiềm năng, sức sáng tạo, tinh thần tự nguyện tham gia của các các tầng lớp nhân dân, đoàn viên, hội viên, khắc phục khó khăn, đóng góp các nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” tiếp tục được triển khai theo hướng đổi mới về nội dung và phương thức thực hiện, kịp thời điều chỉnh phù hợp với chủ trương, chính sách mới của Đảng, Nhà nước, bổ sung các cơ chế, điều kiện để tiếp tục nâng cao hiệu quả cuộc vận động[6]. Với phương châm lấy sức dân xây dựng cuộc sống cho dân, lấy lợi ích chung của cộng đồng dân cư làm điểm tương đồng, lấy sự tiến bộ và nâng cao chất lượng cuộc sống ở khu dân cư làm mục đích, Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã bám sát địa bàn dân cư và hộ gia đình để triển khai các phong trào, các cuộc vận động, góp phần cổ cũ, động viên nhân dân chủ động phát triển sản xuất kinh doanh, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giảm nghèo bền vững và làm giàu chính đáng, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng nếp sống văn minh, bảo đảm an ninh trật tự và an toàn xã hội.
Hưởng ứng phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” do Thủ tướng Chính phủ phát động, Mặt trận đã kịp thời triển khai lồng ghép toàn diện các nội dung của cuộc vận động với các tiêu chí xây dựng nông thôn mới bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ, hiệu quả trong triển khai thực hiện ở cơ sở[7]. Việc phối hợp, lồng ghép thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” với các chương trình mục tiêu quốc gia đã mang lại hiệu quả thiết thực, phát huy được sức mạnh và sức sáng tạo của nhân dân bằng hoạt động tự quản ở các cộng đồng dân cư[8]. Trong nhiệm kỳ vừa qua đã có trên 67.000 khu dân cư tiêu biểu, hàng vạn cá nhân điển hình được biểu dương, tôn vinh, tạo sự lan tỏa, tác động mạnh mẽ trong xã hội[9].
Thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chủ quyền quốc gia, hệ thống Mặt trận và các tổ chức xã hội đã tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia: động viên thanh niên thực hiện nghĩa vụ quân sự, phối hợp với chính quyền tổ chức thực hiện chính sách hậu phương quân đội, kết nghĩa quân dân, kịp thời động viên các chiến sĩ đang làm nhiệm vụ nơi biên giới, hải đảo. Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên phối hợp tích cực với bộ đội biên phòng tổ chức tốt phong trào “Quần chúng tham gia tự quản đường biên, cột mốc”, giữ gìn an ninh trật tự khu vực biên giới, tổ chức “Ngày hội biên phòng toàn dân”, đợt vận động “Mái ấm cho người nghèo nơi biên giới, hải đảo”[10]; thường xuyên tổ chức các đoàn công tác thăm hỏi các chiến sỹ làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo Hoàng Sa, Trường Sa, đặc biệt là đoàn đại biểu 54 dân tộc, đại biểu kiều bào đã kịp thời đến thăm, động viên quân và dân các huyện đảo. Trước sự việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trên vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam, các thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội cùng đông đảo các tầng lớp nhân dân trong và ngoài nước đã dấy lên tinh thần đoàn kết đấu tranh phản đối mạnh mẽ, kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Trong điều kiện kinh tế đất nước còn nhiều khó khăn, 5 năm qua với cách làm quyết liệt, sáng tạo, cuộc vận động “Ngày vì người nghèo” tiếp tục được triển khai sâu rộng, nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, phối hợp của chính quyền, tham gia của các tổ chức thành viên, sự nhiệt tình ủng hộ của đông đảo các tổ chức, cá nhân ở trong và ngoài nước, của bạn bè quốc tế. Tháng cao điểm “Vì người nghèo” (từ 17/10 đến 18/11), chương trình “Nối vòng tay lớn” được tổ chức vào ngày 31/12 hằng năm từ 2009 đến 2011 và nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả của các địa phương đã tạo nên những dấu ấn tốt đẹp, sâu đậm trong xã hội, thu hút được sự ủng hộ về nguồn lực giúp đỡ hữu hiệu, kịp thời cho người nghèo, người người tàn tật, nhiễm chất độc da cam, người có hoàn cảnh khó khăn. Từ khi phát động đến nay, “Quỹ vì người nghèo” 4 cấp trong cả nước đã vận động được 8.616 tỷ đồng, là điều kiện để hỗ trợ xây dựng và sửa chữa 1.362.934 căn nhà cho hộ nghèo. Từ năm 2009 đến 2013, Mặt trận các cấp đã vận động các chương trình an sinh xã hội trên 32.000 tỷ đồng. Ủy ban Mặt trận các cấp đã chủ trì các hoạt động cứu trợ, trực tiếp vận động và phân bổ trên 665 tỷ đồng; tiếp nhận nhiều hàng hoá, hiện vật của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước giúp cho đồng bào bị thiệt hại do thiên tai, lũ lụt, hỏa hoạn, sự cố nghiêm trọng. Kết quả cuộc vận động và các hoạt động cứu trợ đã góp phần thực hiện mục tiêu của Đảng và Nhà nước về giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội, phát triển bền vững, phát huy truyền thống đoàn kết, nhân ái, yêu nước thương nòi, trở thành giá trị văn hóa tốt đẹp trong đời sống xã hội.
Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” được triển khai chủ động tới các cấp, các ngành, từng địa phương, bước đầu đạt được kết quả tích cực. Sau 5 năm, đã từng bước hình thành văn hóa tiêu dùng hàng Việt trong các cộng đồng dân cư. Nhận thức của bộ phận lớn người tiêu dùng, các doanh nghiệp, các cơ quan về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng sản phẩm và ưu tiên tiêu dùng hàng Việt Nam, mở rộng thị trường nội địa, nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam được nâng lên. Nhiều doanh nghiệp trong nước đã chú trọng đổi mới cơ cấu đầu tư, công nghệ, sản xuất ra những mặt hàng phù hợp, có khả năng cạnh tranh cao hơn, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu. Các kênh phân phối được hình thành một cách đa dạng, có sự liên kết theo ngành, lĩnh vực, khu vực địa lý, góp phần đưa hàng hóa trong nước đến với người tiêu dùng nhanh hơn, hiệu quả hơn, đáp ứng nhiều hơn nhu cầu tiêu dùng hàng Việt có chất lượng tại khu vực nông thôn, miền núi. Nhiều cơ chế, chính sách đã được bổ sung, sửa đổi để khuyến khích sản xuất và tiêu dùng hàng hóa trong nước.
Hưởng ứng các cuộc vận động do Mặt trận chủ trì phát động, các tổ chức thành viên đã chủ động, tích cực triển khai sâu rộng các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động đến đông đảo đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân. Tổng Liên Đoàn Lao động Việt Nam có phong trào thi đua “Lao động giỏi”, “Lao động sáng tạo”. Hội Nông dân Việt Nam triển khai phong trào “Nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững”, phong trào “Nông dân thi đua xây dựng nông thôn mới”. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam triển khai phong trào “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”, vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”. Hội Cựu chiến binh Việt Nam có phong trào thi đua “Cựu chiến binh gương mẫu”. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vận động “Xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới”, tổ chức các phong trào “Xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”. Hội Chữ thập đỏ Việt Nam có cuộc vận động “Mỗi tổ chức, mỗi cá nhân gắn với một địa chỉ nhân đạo”. Hội Người cao tuổi Việt Nam triển khai phong trào thi đua“Ông bà mẫu mực, con cháu hiếu thảo”. Quân đội nhân dânViệt Nam tổ chức phong trào thi đua “Giành 3 đỉnh cao quyết thắng”. Hội Cựu thanh niên xung phong có phong trào “Cựu thanh niên xung phong nêu gương sáng, làm theo lời dạy và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Hội Khuyến học Việt Nam triển khai phong trào thi đua “Học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng”. Giáo hội Phật giáo Việt Nam có phong trào thi đua “Xây dựng chùa cảnh tinh tiến”. Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam tổ chức cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư, sống tốt đời đẹp đạo”; Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam tổ chức phong trào “Vì nạn nhân chất độc da cam Việt Nam”. Nhiều cuộc vận động có ý nghĩa kinh tế, xã hội của các tổ chức xã hội khác được nhân dân hưởng ứng và đánh giá cao.
3. Vận động các tầng lớp nhân dân phát huy quyền làm chủ, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh
Việc vận động phát huy quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng đồng thuận xã hội, thi hành chính sách, pháp luật trong nhiệm kỳ qua có tiến bộ. Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã tích cực tham gia xây dựng Đảng thông qua phản biện xã hội (tổ chức góp ý vào các văn kiện Đại hội Đảng các cấp và Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI; tham gia xây dựng các chủ trương, Nghị quyết của Đảng liên quan đến xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc) và giám sát hoạt động của cán bộ, công chức, đảng viên ở địa bàn dân cư (góp ý kiểm điểm nâng cao chất lượng đảng viên, cán bộ theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”). Đã triển khai nghiên cứu các chuyên đề tổng kết một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 30 năm đổi mới phục vụ Đại hội lần thứ XII của Đảng[11]. Việc nắm bắt, tổng hợp và phản ánh ý kiến của nhân dân với Đảng, Nhà nước từng bước được đổi mới thông qua các báo cáo tình hình nhân dân hằng quý, các Hội nghị nêu lên ý kiến, kiến nghị của nhân dân với Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã tích cực vận động nhân dân tham gia xây dựng Nhà nước thông qua bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XIII và bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2011-2016; đổi mới và nâng cao chất lượng tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và toàn dân để phản ánh tại các kỳ họp Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, bảo đảm ngày càng bám sát và phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng của cử tri và nhân dân. Tổ chức để nhân dân trao đổi, đối thoại với lãnh đạo cấp ủy Đảng, chính quyền, kịp thời giải quyết những nguyện vọng chính đáng, giải tỏa những băn khoăn, lo lắng trong nhân dân. Công tác tham gia tuyển chọn thẩm phán, kiểm sát viên, giới thiệu hội thẩm nhân dân tiếp tục được Ủy ban Mặt trận các cấp thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.
Công tác tham gia xây dựng pháp luật ngày càng được mở rộng về phạm vi, có chất lượng, thiết thực và hiệu quả hơn. Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã tổ chức để đông đảo các tầng lớp nhân dân phát huy dân chủ, trí tuệ, tích cực tham gia với 8.071.919 ý kiến góp ý sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Quá trình triển khai tổ chức lấy ý kiến nhân dân được tiến hành dân chủ, rộng rãi, tạo không khí sinh hoạt chính trị rộng khắp, nhận được sự đồng thuận và góp phần phát huy quyền làm chủ thực sự trong nhân dân. Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã chủ động tham gia ý kiến có chất lượng vào nhiều dự án luật, pháp lệnh và văn bản pháp luật khác có liên quan trực tiếp đến quyền và trách nhiệm của đoàn viên, hội viên và nhân nhân[12]; tham gia ban soạn thảo, tổ biên tập nhiều dự án luật, pháp lệnh. Việc xây dựng Dự án Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (sửa đổi) đã nhận được sự tham gia đóng góp trí tuệ của nhiều tổ chức thành viên, các cơ quan nhà nước, Ủy ban Mặt trận các cấp và các chuyên gia[13].
Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật của Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã tập trung hướng về cơ sở, địa bàn dân cư bằng những phương thức phù hợp, hiệu quảhơn[14], góp phần động viên nhân dân nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, phát huy dân chủ, giữ vững kỷ cương xã hội. Việc tham gia giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân đã được quan tâm thực hiện cụ thể hơn. Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng tiếp tục được củng cố, hoạt động hiệu quả hơn. Trong 5 năm qua đã tiến hành 131.438 cuộc giám sát, 205.809 cuộc thanh tra nhân dân, qua đó chính quyền cơ sở đã xử lý 86.865 vụ việc sai phạm, góp phần làm minh bạch quản lý vốn, tài sản của nhà nước và các công trình, dự án đầu tư của cộng đồng, phòng chống tiêu cực, thất thoát, lãng phí[15]. Ban Công tác Mặt trận ở khu dân cư đã phát huy vai trò và uy tín của mình tích cực tham gia công tác hòa giải, giải quyết mâu thuẫn nội bộ trong nhân dân, góp phần tạo sự ổn định, gắn bó đoàn kết nhân dân trên địa bàn dân cư[16].
Việc Bộ Chính trị ban hành Quy chế Giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền vào tháng 12 năm 2013 đã tạo cơ chế mới để Mặt trận, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng của Quốc hội tham gia các hoạt động giám sát theo chuyên đề[17]; chủ động lựa chọn các vụ việc phức tạp, gây nhiều bức xúc trong nhân dân để tổ chức giám sát, được dư luận nhân dân ủng hộ và ghi nhận[18]. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã chủ động kiến nghị và phối hợp với Chính phủ, các tổ chức thành viên xây dựng chương trình phối hợp giám sát một số lĩnh vực quan trọng liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của đông đảo nhân dân như: thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng; việc thực hiện pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp; thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội trong các doanh nghiệp; việc chấp hành pháp luật của các cơ sở khám chữa bệnh và nhà thuốc ngoài công lập; thực hiện Luật Khoa học và Công nghệ và Nghị quyết Trung ương 6 khóa XI về phát triển khoa học và công nghệ.
4. Mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại nhân dân, tăng cường đoàn kết quốc tế
Với phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả”, trong nhiệm kỳ qua, hoạt động đối ngoại nhân dân của Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên ngày càng được tăng cường và đổi mới, đúng định hướng, có trọng tâm, mở rộng về địa bàn, lĩnh vực, đa dạng về đối tượng, góp phần hiện thực hóa chủ trương, đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác cùng phát triển của Đảng và Nhà nước, tạo thuận lợi cho quá trình đổi mới toàn diện đất nước, nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục phát triển quan hệ hữu nghị với các tổ chức Mặt trận, tổ chức nhân dân các nước láng giềng và đối tác truyền thống. Đã tăng cường các hoạt động trao đổi hợp tác với Mặt trận Lào xây dựng đất nước, Mặt trận Đoàn kết phát triển Tổ quốc Campuchia thông qua việc duy trì tổ chức Hội nghị Chủ tịch Mặt trận ba nước, thực hiện bản Ghi nhớ "Chương trình hợp tác giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Mặt trận Đoàn kết phát triển Tổ quốc Campuchia và Mặt trận Lào xây dựng đất nước"; phối hợp tổ chức tốt các hoạt động “Năm đoàn kết hữu nghị”, tập huấn, trao đổi kinh nghiệm công tác, các hội nghị đường biên giới hòa bình hữu nghị, hoạt động giao lưu, hợp tác giữa các địa phương có chung đường biên giới[19]. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục duy trì và tăng cường các hoạt động hợp tác, trao đổi đoàn với Chính hiệp Trung Quốc, Uỷ ban Bảo vệ Cách mạng Cuba, Mặt trận Dân chủ thống nhất Tổ quốc Triều Tiên, đẩy mạnh hợp tác với Hiệp hội nhân dân Xinh-ga-po và mở rộng quan hệ với các tổ chức nhân dân các nước Venezuela, Brazil, Ý, Canada, Mỹ, Nga, Đức, Nhật... Đã đón 47 đoàn quốc tế đến trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Kịp thời thăm hỏi, giúp đỡ nhân dân các nước Nhật Bản, Nga, Trung Quốc, Campuchia… bị thiên tai, sự cố nghiêm trọng.
Quan hệ hợp tác của Mặt trận với các tổ chức quốc tế và cơ quan đại diện ngoại giao tại Việt Nam được duy trì thường xuyên, đã góp phần hỗ trợ các hoạt động đối ngoại của Đảng, ngoại giao của Nhà nước. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là thành viên và đã đóng góp tích cực cho các hoạt động của Hiệp hội quốc tế các Hội đồng Kinh tế - Xã hội và các tổ chức tương đương, được đánh giá cao trong các chuyên đề về chính sách giảm nghèo bền vững, góp phần thực hiện Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc.
Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Giáo hội Phật giáo Việt Nam và các tổ chức thành viên khác đã triển khai nhiều hoạt động giao lưu, trao đổi hợp tác với các đối tác của nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, phát huy vai trò đoàn viên, hội viên và người Việt Nam ở nước ngoài làm cầu nối phát triển quan hệ hữu nghị, tăng cường hợp tác quốc tế, tuyên truyền quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam với bạn bè quốc tế, thu hút các nguồn tài trợ; đẩy mạnh tuyên truyền đối ngoại về chủ quyền biển đảo, công tác phân giới, cắm mốc trên đất liền, đấu tranh chống sự xuyên tạc, bóp méo lịch sử của các thế lực thù địch.
5. Kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ; đổi mới nội dung, phương thức và nâng cao hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp
Kết quả củng cố tổ chức bộ máy, cán bộ, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên đã tạo nên những tiền đề quan trọng nâng cao vị thế chính trị, xã hội của Mặt trận trong thời kỳ mới.
Ủy ban Mặt trận các cấp tiếp tục được củng cố và mở rộng, thu hút thêm nhiều thành viên mới, tăng thêm số lượng người tiêu biểu, đại diện các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, các tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài, chuyên gia trên các lĩnh vực, thể hiện được tính tiêu biểu, đại diện, thiết thực trong Ủy ban Mặt trận các cấp[20]. Hệ thống tổ chức bộ máy, cán bộ cơ quan chuyên trách Uỷ ban Mặt trận các cấp được tăng cường về số lượng và chất lượng. Bộ Chính trị phân công một Ủy viên Bộ Chính trị để Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hiệp thương cử làm Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam. Số lượng Chủ tịch Ủy ban Mặt trận các cấp tham gia Thường vụ cấp ủy tăng[21]. Đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp được quan tâm bồi dưỡng, tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng vận động nhân dân[22]. Hoạt động của các Hội đồng tư vấn, Ban tư vấn tiếp tục được tăng cường, mở rộng lực lượng cán bộ không chuyên trách, đội ngũ chuyên gia, cộng tác viên, phát huy hiệu quả tư vấn cho Uỷ ban Mặt trận các cấp trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và hoạt động của Mặt trận[23]. Công tác kiện toàn tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Công tác Mặt trận ở khu dân cư được coi trọng với nhiều giải pháp thiết thực[24].
Việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động theo Kết luận ngày 08/12/2009 của Bộ Chính trị (khóa X) “Về tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội” đạt kết quả tích cực. Nội dung, phương thức phối hợp giữa các thành viên trong Mặt trận được đổi mới, tăng cường hiệp thương dân chủ, thể hiện rõ hơn vai trò, tính chất liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của Mặt trận và đặc thù, thế mạnh của các tổ chức thành viên, có sự phân công trách nhiệm cụ thể, tạo sự đồng thuận và thống nhất cao trong hành động[25]. Các hoạt động của Mặt trận đã hướng mạnh về cơ sở, địa bàn dân cư, giảm bớt tính hình thức; kết hợp hoạt động của bộ máy chuyên trách với các hội đồng tư vấn, chuyên gia, cộng tác viên, làm tăng sức mạnh, giảm bớt những biểu hiện hành chính trong hoạt động của Mặt trận.
Ủy ban Mặt trận các cấp đã chủ động đề xuất tham mưu cho cấp ủy Đảng, hình thành cơ chế và chương trình phối hợp công tác với các cơ quan của chính quyền các cấp, qua đó góp phần nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng, hiệu quả quản lý của nhà nước và đổi mới công tác vận động, tập hợp đoàn kết các tầng lớp nhân dân của Mặt trận. Việc thực hiện quy chế phối hợp với chính quyền được tiếp tục đẩy mạnh, mở rộng trên nhiều lĩnh vực như: tham gia bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp; tổ chức lấy phiếu tín nhiệm Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn; Quy chế thực hiện thí điểm Mặt trận giám sát cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư; phát huy vai trò của Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng; tổ chức hoạt động hòa giải ở cơ sở... Quy chế phối hợp giữa Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với Chủ tịch nước, Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội được triển khai thiết thực, hiệu quả.
III. ĐÁNH GIÁ CHUNG
1. Những kết quả đạt được
Trong nhiệm kỳ qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục phấn đấu phát huy vai trò, trách nhiệm của mình trong hệ thống chính trị và đời sống xã hội. Nội dung và phương thức hoạt động được đổi mới, thể hiện rõ hơn tính chất liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, các dân tộc, các tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài. Trách nhiệm đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội đã được triển khai có kết quả bước đầu, được nhân dân ở các địa phương ghi nhận.
Năm chương trình hành động do Đại hội VII Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề ra đã được thực hiện tốt, vai trò, vị trí của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được nâng cao. Các cuộc vận động, phong trào thi đua thiết thực hơn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, từng bước cải thiện và nâng cao đời sống của nhân dân. Việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước ngày càng rõ hơn về cơ chế và phương thức tổ chức thực hiện. Cùng với công tác đối ngoại của Đảng, ngoại giao Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên đã góp phần mở rộng đoàn kết hữu nghị và hợp tác, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Kết quả đổi mới nội dung, phương thức hoạt động đã tạo nên những tiền đề, kinh nghiệm cho công tác Mặt trận trong thời kỳ mới.
Những kết quả đạt được của công tác Mặt trận trong nhiệm kỳ qua là to lớn và có ý nghĩa quan trọng, góp phần củng cố và phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường đồng thuận xã hội để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng hệ thống chính trị, giữ vững ổn định tình hình đất nước trong bối cảnh thế giới và khu vực có nhiều khó khăn, thách thức.
Đạt được những kết quả trên đây là nhờ có sự quan tâm lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với tổ chức và hoạt động của Mặt trận, nhất là việc kịp thời tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận, bổ sung các chủ trương, chính sách về đại đoàn kết toàn dân tộc và vai trò, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; sự phối hợp ngày càng hiệu quả của Nhà nước và các cấp chính quyền; sự chủ động, tích cực của các tổ chức thành viên; sự nỗ lực, tâm huyết của đội ngũ cán bộ làm công tác Mặt trận từ Trung ương đến cơ sở; đặc biệt là sự quan tâm ủng hộ của toàn xã hội và hưởng ứng rộng rãi của các tầng lớp nhân dân.
2. Những hạn chế, yếu kém
Phương thức vận động, tập hợp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc chưa theo kịp những yêu cầu mới trong xã hội. Mặt trận chưa thường xuyên và thiếu cơ chế phối hợp với các tổ chức thành viên trong việc nắm bắt và phản ánh tâm tư nguyện vọng của nhân dân.
Các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động trong Mặt trận có việc còn chồng chéo hoặc mang tính hình thức. Một số nơi, các cuộc vận động, phong trào thi đua chưa tạo được sự chuyển biến tích cực, chưa cải thiện được nhiều tình hình khó khăn, vướng mắc ở cơ sở.
Ở một số lĩnh vực, địa bàn thực tế, Mặt trận chưa làm tốt vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; còn nhiều khó khăn trong triển khai các nhiệm vụ về giám sát và phản biện xã hội; chưa giám sát tốt việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Một số nơi, hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám giám sát đầu tư của cộng đồng chưa có nhiều kết quả; việc giám sát giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân chưa đạt yêu cầu.
Phối hợp giữa Ủy ban Mặt trận và các tổ chức thành viên trong công tác đối ngoại nhân dân còn theo vụ việc, chưa có chương trình phối hợp hằng năm.
-
Chuyên mục Đại đoàn kết các dân tộc và chắp cánh ước mơ
-
Chắp cánh ước mơ: Ước mơ giản đơn của cậu bé Lục Huy
-
Chắp cánh ước mơ: Ngôi nhà không còn cha mẹ
-
Chắp cánh ước mơ: Ước mơ làm bác sỹ của cậu bé mắc bệnh máu trắng
Em Hoàng Vần Kiêm là học sinh lớp 9 trường PTDTBT – THCS Hưng Đạo. Em mắc bệnh máu trắng từ nhỏ, là con mồ côi cả Cha lẫn Mẹ, Kiêm ở với ông bà nội, gia đình thuộc hộ nghèo và không đủ chi phí để đưa em đi chữa bệnh
-
Chắp cánh ước mơ : Cô bé nhỏ kiên cường tự lập
Mồ côi mẹ, bố cụt cả 2 chân không còn khả năng lao động, thu nhập của gia đình phụ thuộc vào tiền trợ cấp tàn tật của bố; 02 người con là e Chi và e Na hiện đang sống với Bác
-
Lòng hiếu thảo của cậu bé với người mẹ mù lòa
-
Câu chuyện về cô học trò nhỏ Nguyễn Vương Hải Yến
1
|