Thực hiện Kế hoạch công tác năm 2024, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh kiểm tra việc thực hiện trách nhiệm của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện, cấp xã trong chỉ đạo, hướng dẫn hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân (Ban TTND), Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng (Ban GSĐTCCĐ) đối với Ủy ban MTTQ Việt Nam các xã Phúc Sen, Quảng Hưng huyện Quảng Hòa, Xuân Trường, Thượng Hà huyện Bảo Lạc, Mai Long, Phan Thanh huyện Nguyên Bình và Ủy ban MTTQ Việt Nam các huyện Quảng Hòa, Bảo Lạc, Nguyên Bình, kết quả kiểm tra như sau:

Việc thực hiện trách nhiệm của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện, cấp xã trong chỉ đạo, hướng dẫn hoạt động của Ban TTND, Ban GSĐTCCĐ: Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện, ban hành kế hoạch, văn bản hướng dẫn các xã trên địa bàn thực hiện các nội dung Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở, Nghị định số 59/2023/NĐ-CP ngày 14/8/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, tập trung phổ biến, quán triệt nội dung về tổ chức và hoạt động của Ban TTND, Ban GSĐTCCĐ, nhiệm vụ của Ủy ban MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội.

Đoàn kiểm tra làm việc với Ủy ban MTTQ xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa.

Ủy ban MTTQ Việt Nam các xã hướng dẫn khu dân cư tổ chức hội nghị của cộng đồng dân cư ở xóm, tổ dân phố để bầu thành viên, công nhận kết quả bầu Ban BTTND, hướng dẫn Ban Thanh tra nhân dân hoạt động…

Kết quả thành lập: Các đơn vị được kiểm tra đã thành lập 53 Ban TTND với 364 thành viên, thành phần gồm: cán bộ, người hoạt động không chuyên cấp xã, người dân đại diện các xóm, tổ dân phố trên địa bàn; thành lập được 249 Ban GSĐTCCĐ với 1318 thành viên.

Về tổ chức, hoạt động, cơ bản các Ban TTND, Ban GSĐTCCĐ đã xây dựng được kế hoạch, tổ chức được một số hoạt động giám sát theo chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật; một số Ban GSĐTCCĐ đã tập trung giám sát đối với công trình, dự án do UBND xã làm chủ đầu tư, các chương trình mục tiêu quốc gia triển khai trên địa bàn.

Một số khó khăn, tồn tại hạn chế:

Về tổ chức, một số Ban TTND, Ban GSĐTCCĐ được thành lập có  thành viên tham gia không đảm bảo điều kiện, tiêu chuẩn, thành phần theo quy định của pháp luật, hướng dẫn của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam như: cán bộ, công chức tham gia thành viên Ban GSĐTCCĐ; cán bộ, công chức, người hoạt động không chuyên trách ở xã, tổ dân phố tham gia thành viên Ban TTND); không đảm bảo số lượng thành viên, không có đại diện nhân dân ở khu dân cư; căn cứ pháp lý để ban hành văn bản thành lập Ban không còn hiệu lực; một số đơn vị thành lập 01 Ban GSĐTCCĐ tại xã, thành viên chủ yếu là cán bộ, công chức xã (không gắn với công trình, dự án, không có sự tham gia của người dân nơi thực hiện dự án) để thực hiện giám sát các công trình dự án trên địa bàn, không đúng quy định của Luật Đầu tư công.

Đoàn kiểm tra làm việc với Ủy ban MTTQ xã Thượng Hà, huyện Bảo Lạc.

Về hoạt động, đối với các Ban TTND, việc duy trì chế độ làm việc, họp định kỳ mỗi quý một lần để kiểm điểm công tác trong quý và triển khai công tác quý sau chưa đảm bảo, việc xây dựng kế hoạch, tổ chức hoạt động giám sát, quản lý, sử dụng, quyết toán kinh phí hỗ trợ còn lúng túng, có Ban không có hoạt động cụ thể. Đối với các Ban GSĐTCCĐ, việc tổ chức các hoạt động giám sát không có biên bản làm việc, sổ sách ghi chép, theo dõi lưu trữ tài liệu; sau hoạt động giám sát không có văn bản đề xuất, kiến nghị phản ánh ý kiến nhân dân trong quá trình thực hiện giám sát.

Nguyên nhân tồn tại, hạn chế:

(1) Công tác kiểm tra, đôn đốc, chỉ đạo của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện chưa sát sao nên chưa nắm bắt, phát hiện những khó khăn, vướng mắc ở cơ sở để kịp thời chỉ đạo, hướng dẫn khắc phục, kiến nghị xử lý kịp thời theo chức năng, nhiệm vụ. Việc quán triệt, tuyên truyền các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, quy định còn hình thức, chưa thực hiện đúng vai trò, trách nhiệm của MTTQ ở cơ sở.

(2) Công tác phối hợp giữa Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện, cấp xã với đơn vị liên quan để hướng dẫn nghiệp vụ về tổ chức, hoạt động, cung cấp thông tin các công trình, dự án, dự toán kinh phí hỗ trợ hoạt động của Ban TTND, Ban GSĐTCCĐ chưa thường xuyên, kịp thời.

(3) Năng lực, trình độ chuyên một số cán bộ Mặt trận ở cơ sở còn hạn chế, ngại va chạm, chưa thực hiện vai trò, trách nhiệm trong hướng dẫn, chỉ đạo hoạt động Ban TTND, Ban GSĐTCCĐ.

(4) Ban Thường trực Ủy ban MTTQ cấp xã xây dựng kế hoạch hoạt động của Ban TTND nhưng không có biện pháp tổ chức thực hiện, triển khai kế hoạch giám sát nên không sử dụng kinh phí hỗ trợ hoạt động của Ban TTND, phải hoàn trả ngân sách Nhà nước; không xây dựng được kế hoạch giám sát đầu tư cộng đồng, không lập dự toán kinh phí hoạt động hàng năm, nên không được cân đối kinh phí hoạt động cho Ban GSDTCCĐ.

Kết thúc kiểm tra, Đoàn kiểm tra đã kiến nghị đối với cơ quan, đơn vị liên quan những nội dung như:

(1) Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các huyện: Tăng cường kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ đối với Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng trên địa bàn, phối hợp với Phòng tài chính hướng dẫn sử dụng kinh phí hoạt động đảm bảo có hiệu quả, kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc ở cơ sở; báo cáo, kiến nghị kịp thời với cơ quan xử lý những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Thường xuyên chỉ đạo, hướng dẫn, quán triệt Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các xã, thị trấn về các văn bản hướng dẫn chỉ đạo hoạt động của Ban TTND, Ban GSĐTCCĐ, trong đó tập trung xác định rõ vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã, các cơ quan, tổ chức liên quan phối hợp thực hiện Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam xã được kiểm tra tổ chức đánh giá rút kinh nghiệm khắc phục những khó khăn, hạn chế đã nêu, đồng thời rút kinh nghiệm trong quá trình kiểm tra, hướng dẫn đối với các xã, thị trấn trên địa bàn, báo cáo kết quả đối với Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh theo quy định.

(2) Phòng Kế hoạch - Tài chính các huyện: Quan tâm phối hợp với Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện hướng dẫn về nội dung, hồ sơ, thủ tục thanh toán, quyết toán kinh phí hoạt động Ban TTND, đảm bảo sử dụng kinh phí hiệu quả đúng mục đích. Có ý kiến định hướng đối với UBND xã cân đối cân đối kinh phí giám sát đầu tư của cộng đồng theo quy định của pháp luật.

(3) Thường trực Đảng ủy các xã: Quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đối với Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội cấp xã thực hiện tốt công tác giám sát, phản biện xã hội trên địa bàn theo tinh thần Chỉ thị số 18-CT/TW ngày 26/10/2022 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

(4) Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các xã: Căn cứ báo cáo kết quả kiểm tra các đơn vị chủ động rút kinh nghiệm khắc phục những khó khăn, hạn chế đã nêu, báo cáo, xin ý kiến giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc; trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giám sát thường xuyên tham mưu cho cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo công tác giám sát, phản biện xã hội nói chung và tổ chức, hoạt động của Ban TTND, Ban GSĐTCCĐ nói riêng theo quy định./.

Hoàng Quang Chuẩn, Phó Trưởng Ban Dân chủ - Pháp luật