Đại tá Lê Quốc Thành, Phó Chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) tỉnh cho biết: Với vai trò nòng cốt, sau 10 năm thực hiện Luật DQTV năm 2009 và triển khai Luật DQTV (sửa đổi năm 2019), Bộ CHQS tỉnh phối hợp với các sở, ban, ngành tham mưu cho tỉnh ban hành Đề án số 25/ĐA-UBND ngày 26/02/2021 về xây dựng lực lượng và bảo đảm chế độ, chính sách cho DQTV tỉnh giai đoạn 2021 - 2025. Theo đó, chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương xây dựng kế hoạch tổ chức quán triệt, học tập, triển khai Luật cho cán bộ các cấp với hình thức, phương pháp tuyên truyền phong phú; gắn tuyên truyền Luật DQTV với tuyên truyền Luật Nghĩa vụ quân sự, công tác quốc phòng quân sự địa phương (QPQSĐP)… Hằng năm tuyên truyền, phổ biến, giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên 2.405 buổi/63.624 lượt người; tuyên tuyền cho các tầng lớp nhân dân 84 lớp/6.438 lượt người.

Bám sát quy định của luật, công tác xây dựng lực lượng DQTV được quan tâm chú trọng. Các đơn vị, địa phương xây dựng lực lượng DQTV “rộng khắp”, có quy mô, thành phần, số lượng hợp lý, chất lượng ngày càng cao, phù hợp với từng địa bàn, chú trọng những địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh, khu vực biên giới. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 241 cơ sở lực lượng DQTV, 14 tiểu đội dân quân thường trực, trong đó, tổng số DQTV chiếm 2,6% dân số, tỷ lệ đảng viên đạt 22,2% (tăng 1,3% so với năm 2019), đoàn viên đạt trên 65%. Tỉnh chỉ đạo thành lập 13 chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn từng bước hoạt động đi vào nền nếp, đạt hiệu quả. Đặc biệt, thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Quốc phòng và Quân khu 1 xây dựng mô hình điểm về DQTV, năm 2021, Bộ CHQS tỉnh lựa chọn 1 doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố xây dựng mô hình điểm “Đơn vị tự vệ trong doanh nghiệp có tổ chức Đảng” tại Công ty cổ phần Xây dựng và Chế biến trúc tre xuất khẩu Cao Bằng để rút kinh nghiệm, nhân rộng. Sau khi thành lập tiểu đội tự vệ hoạt động hiệu quả, phối hợp chặt chẽ với cơ quan quân sự và các lực lượng tổ chức tuần tra, canh gác, giải quyết hiệu quả các vụ việc liên quan đến trật tự trên địa bàn.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quân sự Ban CHQS cấp xã, phường, thị trấn là một trong những điểm sáng nổi bật trong quá trình thực hiện Luật DQTV của tỉnh. Từ năm 2009 đến nay, các địa phương tạo nguồn và đưa đi đào tạo 465 cán bộ Ban CHQS cấp xã, đến tháng 10/2022 có 449 học viên tốt nghiệp, trên 90% cán bộ sau khi đào tạo được bố trí sử dụng theo quy định. Đồng thời, củng cố kiện toàn đủ chức danh cán bộ ban CHQS các cơ quan, tổ chức, cán bộ đơn vị DQTV, tạo bước chuyển biến quan trọng về nâng cao chất lượng lực lượng DQTV.

Theo Trung tá Trần Hà Trường, Trưởng Ban DQTV Bộ CHQS tỉnh, công tác huấn luyện quân sự, giáo dục chính trị, phổ biến, giáo dục pháp luật cho DQTV được cơ quan quân sự các cấp tích cực đổi mới nội dung, hình thức tổ chức, phương pháp huấn luyện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”. Những năm qua, các địa phương tổ chức trên 400 lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ cán bộ quân sự cấp xã, phường, thị trấn, thôn đội trưởng, cơ quan quân sự tổ chức các cấp; huấn luyện cho 100% cơ sở DQTV theo quy định với quân số tham gia đạt 99,8% trở lên; kết quả huấn luyện đạt khá trở lên. Tỉnh chỉ đạo diễn tập chiến đấu phòng thủ cấp xã đạt 25% và huy động hàng trăm nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ DQTV tham gia các cuộc diễn tập khu vực phòng thủ, phòng, chống lụt bão, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn các cấp đạt kết quả tốt. Tổ chức và tham gia hội thao, hội thi dân quân thường trực các xã biên giới; hội thao trung đội dân quân cơ động năm 2020, 2022 cấp tỉnh; năm 2019 tham gia hội thao DQTV cấp Quân khu đạt 1 giải ba đồng đội nữ nội dung 3 môn quân sự phối hợp; năm 2021 thi pháp luật DQTV cấp Quân khu đạt giải khuyến khích; nhiều lượt tập thể, cá nhân đạt thành tích xuất sắc tại các hội thi, hội thao các cấp.

Hoạt động của lực lượng DQTV được thực hiện chặt chẽ theo đúng quy định của pháp luật; nội dung, hình thức hoạt động sát với đặc điểm, nhiệm vụ, nhất là ở địa bàn biên giới. Nổi bật là phối hợp với các lực lượng chức năng tham gia kiểm soát giữ gìn an ninh, đấu tranh hiệu quả chống lấn chiếm đường biên, cột mốc; tổ chức tuần tra, canh gác gìn giữ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội với 2.948 lượt người tham gia/11.141 ngày công lao động; phát quang 776,8 km đường biên, đường thông tầm nhìn biên giới 11.326 lần/69.952 lượt người tham gia. Trong thời điểm dịch Covid-19 bùng phát, lực lượng dân quân tham gia phòng, chống dịch tại 70 chốt kiểm soát dịch, 6 khu cách ly; tham gia phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới với 6.487 lượt người tham gia/7.185 ngày công lao động, trong đó, xây mới 13 km đường bê tông, tu sửa 40 km đường liên xóm…

Công tác bảo đảm chế độ, chính sách đối với DQTV được cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp quan tâm thực hiện đúng quy định của luật với tổng vốn ngân sách 256,833 triệu đồng. Các huyện, Thành phố xây dựng, ban hành các quyết định về mức trợ cấp ngày công đối với DQTV khi tham gia huấn luyện, hoạt động là 150 nghìn đồng/người/ngày; chi trả phụ cấp trách nhiệm cho cán bộ Ban CHQS cấp xã, cơ quan, tổ chức theo đúng quy định. Quan tâm quy hoạch, đầu tư kinh phí xây dựng thao trường huấn luyện, mua sắm công cụ hỗ trợ cho DQTV; đối với các tiểu đội dân quân thường trực các xã biên giới, đến nay bảo đảm 14 nhà ở, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của DQTV.